طاق بستان کرمانشاه ( Bostan Arch of Kermanshah )
طاق بستان شکارگاه شاهان ساسانی
معنای طاق بستان در زبان کوردی یعنی «طاقی از سنگ» یا «طاق سنگی».
طاق بستان و محل ساخت این بنا، در واقع به شکارگاه پادشاهان ساسانی شهرت دارد. همچنین میتوان ادعا کرد که اولین سنگنگاره جهان است که قواعد و اصول نقاشی را به درستی اجرا کرده است. تصاویر این بنا بهگونهای بینظیر و ماهرانه در این سنگنگاره حکاکی شده و به این تابلوی نقاشی زیبا و ستودنی، جان میبخشد. طاق بستان دو طاق به هم چسبیده دارد که در دل کوه حفر شده و جنس سنگ آن، سنگ خام خاکستری رنگ است.
و در سده سوم میلادی ساخته شد. در آن زمان پادشاهان ساسانی بیشتر تمایل داشتند در اطراف تخت جمشید، تندیسهای خود را بسازند. اما طاق بستان در زمان اردشیر دوم، برای این ساخت پیکرهها و تندیسها انتخاب شد.
موقعیت جغرافیایی طاق بستان در آن زمان در مسیر جاده ابریشم قرار داشت و طبیعت و آبوهوای آن سرسبز و پاک بود. به همین دلیل این محل برای بنای طاق بستان انتخاب شد. طاق بستان به عنوان یک اثر تاریخی و هنری، اهمیت زیادی برای تاریخنویسان و باستانشناسان دارد. این بنای باشکوه، هنر و توانایی مردمان آن عصر را نمایان میکند.
چندین رویداد تاریخی سلسله ساسانی و همچنین تاجگذاری شاهان این دوره را میتوان در سنگتراشههای طاق بستان دید. تاجگذاری اردشیر دوم، تاجگذاری شاپور دوم، تاجگذاری شاپور سوم، تاجگذاری خسروپرویز و کتیبههای سنگی به خط پهلوی، از جمله این رویدادها هستند که بعد از گذشت قرنها هنوز هم خود را به گردشگران معرفی میکنند.
این مجموعه بارها مورد مرمت و بازسازی و تغییر قرار گرفت..
فضای سبز، دریاچه و چشمه آب زیرزمینی، زیبایی خاصی به این اثر میبخشد که میتوان ساعتها نشست و گردش مرغابیها و غازها را در این برکه دید.
طاق بزرگ، تاج گذاری خسرو پرویز
طاق بزرگ، مهمترین اثر مجموعه سنگنگاره طاقبستان است و تاجگذاری خسرو پرویز را روایت میکند که سواری زرهپوش سوار بر اسب است. این بخش ایوانی با فضایی به عرض حدود 8 متر، ارتفاع حدود 12 متر و عمقی حدود 8 متر دارد.
در این طاق، سه تندیس حکاکی شده که شاه در میان، فروهر در سمت راستش و آناهیتا (ایزدبانوی آبها و نماد خرمی) در سمت چپ شاه قرار گرفته است و تاجگذاری اردشیر دوم را نشان میدهد.
فروهر که تاجی کنگرهدار بر سر دارد، حلقه فر ایزدی را به شاه میدهد. لباس شاه و فروهر تا حد زیادی شبیه به یکدیگر است؛ هر دو شلواری چیندار پوشیدهاند که با بند به مچ پایشان بسته شده و کمربند و دستبند دارند.
طاق کوچک، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم
در میان سنگنگاره تاجگذاری اردشیر دوم و طاق بزرگ، طاق کوچک قرار گرفته است. عرض این طاق حدود 6 متر، و عمق 5.3 متر و ارتفاع آن 5 متر است. سنگنگاره طاق کوچک، مراسم تاجگذاری شاهپور دوم و سوم را روایت میکند.
این طاق دو نقش در بالای دیواره طاق و دو کتیبه دارد. این کتیبهها به خط پهلوی نوشته شدهاند و ترجمه و برگردان فارسی آنها اینچنین است:
این پیکری است از بغ مزداپرست. خدایگان شاپور،
شاهنشاه ایران و انیران که چهره از ایزدان دارد.
فرزند بغ مزداپرست، خدایگان هرمز،
شاهنشاه ایران و انیران که چهره از ایزدان دارد،
نوه خدایگان نرسه شاه شاهان
نقش برجسته تاجگذاری اردشیر دوم
کنار طاق کوچک میتوان نخستین نقش برجسته طاق بستان کرمانشاه را دید. سمت راست طاق کوچک، سنگنگاره تاجگذاری اردشیر دوم، نهمین شاه ساسانی حکاکی شده است.
در این صحنه، شاه ساسانی در مرکز سنگنگاره ایستاده، با دست چپ شمشیر را گرفته و با دست راست حلقه روبانداری را از اهورا مزدا میگیرد. زرتشت یا به تعبیری میترا با هالهای از نور سمت چپ و پشت سر پادشاه قرار دارد.
پایین تصویر و کنار پای اردشیر دوم، ژولیان امپراتور روم، حکاکی شده که در جنگ اسیر شدهاست. اردشیر دوم چشمانی درشت و ابروانی برجسته، ریش مجعد و موهای انبوه و بلند دارد و گوشواره، گردنبندی و دستبندی پوشیده است.
پشت سر پادشاه، امشاسپند وهومن قرار دارد، که به تعبیری واسط بین آدمیان و اهورا مزدا است. همچنین در کتاب تاریخ مطالعات ایرانی هاشم رضی اینگونه آمده که: «وهومن زرتشت را به آسمان برین فراز برد که همه روشنی بود، که فروغ جاویدان و بیانتها بود که اهورا مزدا بود به سان روشنایی محض و خالص.»
محوطه چشمه طاق بستان
طاق بستان کرمانشاه، علاوهبر آثار باستانی بهجا مانده از دوره ساسانیان، بخاطر چشمههای آب هزارساله هم شهرت دارد. این چشمهها آب قابل شرب در زمان ساسانیان به عنوان منبع آب مزارع کشاورزی و همچنین آب شرب، مورد استفاده بودند.
همه توضیحات ...