چه تدبیر ای مسلمانان که من خود را نمی دانم

اين غزل به واسطه ی ترجمه ی زيبايی که نيکلسون از آن به زبان انگليسی عرضه داشته است، سخت شهرت يافته و بسياری از خاورشناسان جهان به هنگام بحث از تصوف و جهان بينی عرفانی ، به ترجمه ی اين غزل استناد کرده اند./ در نسخه های قديمی و اساسی ديوان شمس وجود ندارد . ما آن را از روی شمس الحقايق رضا قلی خان هدايت نقل کرده ايم . مستند نيکلسون نيز نسخه های چاپ سنگی هند و تبريز بوده است ./ پاره ی نخستين مصراع اول ، رديف غزلی است از عبدالواسع جبلی (متوفی 555) که می گويد:
شدم عاشق دگرباره، چه تدبير ای مسلمانان
نشاط از من شد آواره ، چه تدبير ای مسلمانان ؟
* ارکان: عناصر اربعه
3/1  بلغار: به بلغارستان امروزی ربطی ندارد. احتمالاً قومی از اسلاوها (= صقالبه) منظور است. مفهوم بلغار در تمدن اسلامی، مفهومی افسانه ای است و اهل بلغار به سپيدی پوست ضرب المثل اند.
3/1 : سقسين در فرهنگ ها ولايتی در ترکستان آمده است . نام سقسين و بلغار غالباً در کنار هم آمده . در شعری منسوب به عطار هم آمده است :
عشق تو ز سقسين و ز بلغار برآمد
فرياد ز کفّار به يکبار بر آمد
3/2 : ملک عراقين : عراق عرب و عراق عجم  
توضيحات برگرفته  از غزليات شمس تبريز با گزينش و تفسير دکتر شفيعی کدکنی
موسيقی زير صدا: گروه موسيقی اهورا