آرامگاه بانو فرهنگ پرور و علم دوست گوهرشاد بیگم!
گوهرشاد بیگم، بانوی خردمند
ملکه گوهرشاد بیگم یکی از بانوان نمونه تاریخ است که تمام عمر خود را صرف علم، خرد، فرهنگ و هنر نمود تا نام خود را در تاریخ ماندگار کند. از ملکه گوهرشاد بیگم اکنون یادگارهای بسیاری باقیمانده و مزار وی در شهر هرات واقع است.
به یاد ماندنی ترین کاری که ملکه گوهرشاد بیگم انجام داده است،بنای مسجد گوهرشاد در نزدیکی صحن امام رضا (ع) در خراسان است.
ملکه گوهرشاد بیگم، معروف به گوهرشادآغا یکی از زنان نامور افغانستان بود. او دختر امیر غیاث الدین، سردار قبیله ترخانیان و خانم میرزا شاهرخ فرزند علم دوست امیر تیمور گورگانی بود. گوهر شاد زنی بسیار نیکوکار، ثروتمند، ادب دوست، هنرپرور، باوقار، خردمند، با احتیاط و باسیاست بود.
گوهرشاد همسر سلطان شاهرخ تیموری بود که پس از پدرش امیر تیمور، به مدت ۴۳ سال بر مناطق وسیع ایران و افغانستان حکمرانی کرد و توسط او درسال ۱۴۰۵ م پایتخت تیموریان از سمرقند به هرات منتقل شد.
تیمور چهار فرزند به نام های غیاث الدین جهانگیر، معزالدین عمر شیخ، جمال الدین میرانشاه و شاهرخ میرزا که از مادری تاجیک و دری زبان به دنیا آمده بودند؛ در زمان سلطنت پدرش والی خراسان مقرر شد.
این رویداد در سال ۱۳۹۶م اتفاق افتاد و نه سال پس ازآن به سال ۱۴۰۵م درهمان شهر اعلان پادشاهی کرد و همانجا را پایتخت قرار داد.
سمرقند و زابلستان را تحت حاکمیت خود در آورد و سلطه اش را بر آسیای مرکزی وسعت بخشید. شاهرخ مردی مدبر، دانشمند و عادل بود. شاید تیمور وی را به علت همین ویژ گی هایش بیشتر از سایر پسران خود دوست داشت.
وی پس از رسیدن به مقام شاهی؛ در اسرع وقت زخم هایی را که پدرش بر پیکر خراسان وارد آورده بود، در سایه فراست خود و همسرش گوهرشاد بیگم التیام بخشید.
دیوارهای شهر هرات را که به اثر حملات چنگیز و تیمور ویران شده بود، از نو ساخت و عمارات با شکوه زیادی بنا نمود. به این ترتیب از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۴۷ م که دیده از جهان فروبست، شاه و همسرش گوهرشاد؛ تمام توانایی های شان را وقف عمران مجدد هرات و رشد و انکشاف عرصه های مختلف هنری و ادبی خراسان زمین نمودند.
شاهرخ در سال ۱۳۸۸م با گوهرشاد دختر امیر غیاث الدین ترخان ازدواج نمود. چنانکه از لقب امیر غیاث الدین پیداست، نزد امیر تیمور از مقام والایی برخوردار بود. ترخان و آغجی منصب خاص دستگاه امرای ترک تبارست و به کسانی اطلاق می گردد که میان سلطان و رعیت واسطه بودند. بخاطر حشمت و نفوذی که داشتند، بدون التزام به رعایت نوبت و رخصت، نزد سلطان بار می یافتند.
اغلب منازعات مهم مردم به تدبیر وی حل و فصل می گردید. او از ثروت مادی که به ارث برده بود، به نحو عاقلانه ، عالمانه و عادلانه استفاده کرد، همه را در راه بازسازی، اعمار اماکن عام المنفعه و کمک به رعایا به مصرف می رسا نید.
وی پس از مرگ شوهرش نیز نزد مردم از قدرت و عزت برخوردار بود. اکثر اوقات که مشاجره بین شاهزادگان و حکام دولت به وقوع می پیوست؛ او به میانجیگری می پرداخت و مصالحه ایجاد می نمود.
این بانوی ترک تبار توجه خاصی به عمران و آبادی داشت. مسجد جامع مشهد، با نوآوری های هنر معماری و کاشی کاری زیبا، و مسجد گوهرشاد که هنوزهم پا برجاست از آثاریست که با هزینه شخصی او ساخته شده اند.
مسجد گوهرشاد که به نام نامی خودش مسماست، به باور باستانشناسان، یکی از دوازده بنای منحصر به فرد جهان شمرده می شود که از لحاظ هنر معماری و کاشی کاری عالی ترین بنای جهان اسلام شناخته می شود.
ازبناهای تاریخی دیگر گوهرشاد ؛ بقعه شمس الدین در یزد، تربت شیخ جام، مسجد کبود تبریز، مسجد جمعه اصفهان، مسجد شاه و یک چهارباغ در شیرازست.
همچنان در ایران امروزی، باغ قراچه، باغ جهان نما، باغ دلکشا و باغ آرم نیز از ساخته های گوهرشاد است که هنوز هم به نام های سابق شان یاد می گردند.
در داخل کشور یکی شاهکارهای عمرانی گوهرشاد در خیابان٢ هرات است که شامل یک مدرسه، مسجد و یک مصلی می باشد. این محل که امروز به نام پایمنار معروف است؛ در آن پنج مصلی وجود دارد که فقط یکی آنها را گوهرشاد اعمار نموده است بقیه آنها در دوره های پیشین بنا شده اند درباره آنها سخن خواهیم گفت.
گوهرشاد در زمان حیاتش مقبرهای نیز در جوار مدرسه این محل، برای خود اعمار نموده بود که هنوز برجاست.
ساختن عمارت باشکوه مدرسه که در سال ۱۴۱۸م آغاز شد؛ بیست و یک سال را دربر گرفت تا به پایه اکمال برسد. ماهرترین معماران، خوشنویسان، تذهیب کاران و نقاشان از سرتاسر قلمرو خراسان عصر شاهرخ در تکمیل ساختمان این مدرسه که یکی از عجایب مشرق زمین به حساب می آمد؛ مشارکت داشته اند.گوهرشاد در کنار این مدرسه؛ مقبره زیبایی برای خود و شوهرش ساخته است که تا اکنون به حال خویش باقی مانده و به نام مقبره گنبد سبز زینت شهر هرات است. هم اکنون مقبره این ملکه مخیر و دانشمند و فرزندانش دراین مکان قرار دارند؛ و هنگامی که شوهرش شاهرخ میزرا در سال ۸۵۰ ق در شهر ری دیده از جهان فروبست، جسدش را به هرات انتقال دادند ودر داخل همین مقبره باشکوه مدفونش ساختند.
اما دو سال پس ازآن پسرش الغ بیک میرزا که والی سمرقند بود؛ جسد پدر را با مقداری از خاک گورش به سمرقند انتقال داد و در جوار قبر پدر بزرگ خود امیر تیمور به خاک سپرد که امروز آن محل را گور امیر می نامند. گنبد سبز یا گنبد گوهرشاد؛ مقبره ایست که متصل به مدرسه، مسجد و مصلی های خیابان هرات، به دستور ملکه شاهرخ میرزا ـ گوهرشاد آغا ساخته بود و امروز از تمام آن مجتمع شکوهمند ساختمانی که از شاهکارهای صنعت
معماری جهان اسلام شمرده می شود؛ فقط پنج منار و همین گنبد سبز باقی مانده است که پیکر گوهرشاد بیگم، پسرانش بایسنقر میرزا و میرزا محمد جوگی؛ و نواده اش علأالدوله پسر بایسنقر درآن آرام گرفته اند. بخش های دیگر این بنای تاریخی از گزند حوادث روزگار مصون نمانده و عمدتا ویران گردیده اند. گوهرشاد ملکه بود که در پهنای جغرافیای خراسان زمین محبوب عامه مردم و بانوی اول کشور شناخته میشود
ملکه گوهرشاد بیگم یکی از بانوان نمونه تاریخ است که تمام عمر خود را صرف علم، خرد، فرهنگ و هنر نمود تا نام خود را در تاریخ ماندگار کند. از ملکه گوهرشاد بیگم اکنون یادگارهای بسیاری باقیمانده و مزار وی در شهر هرات واقع است.
به یاد ماندنی ترین کاری که ملکه گوهرشاد بیگم انجام داده است،بنای مسجد گوهرشاد در نزدیکی صحن امام رضا (ع) در خراسان است.
ملکه گوهرشاد بیگم، معروف به گوهرشادآغا یکی از زنان نامور افغانستان بود. او دختر امیر غیاث الدین، سردار قبیله ترخانیان و خانم میرزا شاهرخ فرزند علم دوست امیر تیمور گورگانی بود. گوهر شاد زنی بسیار نیکوکار، ثروتمند، ادب دوست، هنرپرور، باوقار، خردمند، با احتیاط و باسیاست بود.
گوهرشاد همسر سلطان شاهرخ تیموری بود که پس از پدرش امیر تیمور، به مدت ۴۳ سال بر مناطق وسیع ایران و افغانستان حکمرانی کرد و توسط او درسال ۱۴۰۵ م پایتخت تیموریان از سمرقند به هرات منتقل شد.
تیمور چهار فرزند به نام های غیاث الدین جهانگیر، معزالدین عمر شیخ، جمال الدین میرانشاه و شاهرخ میرزا که از مادری تاجیک و دری زبان به دنیا آمده بودند؛ در زمان سلطنت پدرش والی خراسان مقرر شد.
این رویداد در سال ۱۳۹۶م اتفاق افتاد و نه سال پس ازآن به سال ۱۴۰۵م درهمان شهر اعلان پادشاهی کرد و همانجا را پایتخت قرار داد.
سمرقند و زابلستان را تحت حاکمیت خود در آورد و سلطه اش را بر آسیای مرکزی وسعت بخشید. شاهرخ مردی مدبر، دانشمند و عادل بود. شاید تیمور وی را به علت همین ویژ گی هایش بیشتر از سایر پسران خود دوست داشت.
وی پس از رسیدن به مقام شاهی؛ در اسرع وقت زخم هایی را که پدرش بر پیکر خراسان وارد آورده بود، در سایه فراست خود و همسرش گوهرشاد بیگم التیام بخشید.
دیوارهای شهر هرات را که به اثر حملات چنگیز و تیمور ویران شده بود، از نو ساخت و عمارات با شکوه زیادی بنا نمود. به این ترتیب از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۴۷ م که دیده از جهان فروبست، شاه و همسرش گوهرشاد؛ تمام توانایی های شان را وقف عمران مجدد هرات و رشد و انکشاف عرصه های مختلف هنری و ادبی خراسان زمین نمودند.
شاهرخ در سال ۱۳۸۸م با گوهرشاد دختر امیر غیاث الدین ترخان ازدواج نمود. چنانکه از لقب امیر غیاث الدین پیداست، نزد امیر تیمور از مقام والایی برخوردار بود. ترخان و آغجی منصب خاص دستگاه امرای ترک تبارست و به کسانی اطلاق می گردد که میان سلطان و رعیت واسطه بودند. بخاطر حشمت و نفوذی که داشتند، بدون التزام به رعایت نوبت و رخصت، نزد سلطان بار می یافتند.
اغلب منازعات مهم مردم به تدبیر وی حل و فصل می گردید. او از ثروت مادی که به ارث برده بود، به نحو عاقلانه ، عالمانه و عادلانه استفاده کرد، همه را در راه بازسازی، اعمار اماکن عام المنفعه و کمک به رعایا به مصرف می رسا نید.
وی پس از مرگ شوهرش نیز نزد مردم از قدرت و عزت برخوردار بود. اکثر اوقات که مشاجره بین شاهزادگان و حکام دولت به وقوع می پیوست؛ او به میانجیگری می پرداخت و مصالحه ایجاد می نمود.
این بانوی ترک تبار توجه خاصی به عمران و آبادی داشت. مسجد جامع مشهد، با نوآوری های هنر معماری و کاشی کاری زیبا، و مسجد گوهرشاد که هنوزهم پا برجاست از آثاریست که با هزینه شخصی او ساخته شده اند.
مسجد گوهرشاد که به نام نامی خودش مسماست، به باور باستانشناسان، یکی از دوازده بنای منحصر به فرد جهان شمرده می شود که از لحاظ هنر معماری و کاشی کاری عالی ترین بنای جهان اسلام شناخته می شود.
ازبناهای تاریخی دیگر گوهرشاد ؛ بقعه شمس الدین در یزد، تربت شیخ جام، مسجد کبود تبریز، مسجد جمعه اصفهان، مسجد شاه و یک چهارباغ در شیرازست.
همچنان در ایران امروزی، باغ قراچه، باغ جهان نما، باغ دلکشا و باغ آرم نیز از ساخته های گوهرشاد است که هنوز هم به نام های سابق شان یاد می گردند.
در داخل کشور یکی شاهکارهای عمرانی گوهرشاد در خیابان٢ هرات است که شامل یک مدرسه، مسجد و یک مصلی می باشد. این محل که امروز به نام پایمنار معروف است؛ در آن پنج مصلی وجود دارد که فقط یکی آنها را گوهرشاد اعمار نموده است بقیه آنها در دوره های پیشین بنا شده اند درباره آنها سخن خواهیم گفت.
گوهرشاد در زمان حیاتش مقبرهای نیز در جوار مدرسه این محل، برای خود اعمار نموده بود که هنوز برجاست.
ساختن عمارت باشکوه مدرسه که در سال ۱۴۱۸م آغاز شد؛ بیست و یک سال را دربر گرفت تا به پایه اکمال برسد. ماهرترین معماران، خوشنویسان، تذهیب کاران و نقاشان از سرتاسر قلمرو خراسان عصر شاهرخ در تکمیل ساختمان این مدرسه که یکی از عجایب مشرق زمین به حساب می آمد؛ مشارکت داشته اند.گوهرشاد در کنار این مدرسه؛ مقبره زیبایی برای خود و شوهرش ساخته است که تا اکنون به حال خویش باقی مانده و به نام مقبره گنبد سبز زینت شهر هرات است. هم اکنون مقبره این ملکه مخیر و دانشمند و فرزندانش دراین مکان قرار دارند؛ و هنگامی که شوهرش شاهرخ میزرا در سال ۸۵۰ ق در شهر ری دیده از جهان فروبست، جسدش را به هرات انتقال دادند ودر داخل همین مقبره باشکوه مدفونش ساختند.
اما دو سال پس ازآن پسرش الغ بیک میرزا که والی سمرقند بود؛ جسد پدر را با مقداری از خاک گورش به سمرقند انتقال داد و در جوار قبر پدر بزرگ خود امیر تیمور به خاک سپرد که امروز آن محل را گور امیر می نامند. گنبد سبز یا گنبد گوهرشاد؛ مقبره ایست که متصل به مدرسه، مسجد و مصلی های خیابان هرات، به دستور ملکه شاهرخ میرزا ـ گوهرشاد آغا ساخته بود و امروز از تمام آن مجتمع شکوهمند ساختمانی که از شاهکارهای صنعت
معماری جهان اسلام شمرده می شود؛ فقط پنج منار و همین گنبد سبز باقی مانده است که پیکر گوهرشاد بیگم، پسرانش بایسنقر میرزا و میرزا محمد جوگی؛ و نواده اش علأالدوله پسر بایسنقر درآن آرام گرفته اند. بخش های دیگر این بنای تاریخی از گزند حوادث روزگار مصون نمانده و عمدتا ویران گردیده اند. گوهرشاد ملکه بود که در پهنای جغرافیای خراسان زمین محبوب عامه مردم و بانوی اول کشور شناخته میشود
همه توضیحات ...