حاکمی که خود نیاز به اماله شدن دارد مردم را اماله می‌‌کند

امیری شکم درد داشت. طبیب آوردند. طبیب حقنه تجویز نمود.
امیر پرسید: حقنه چیست؟!
طبیب گفت: آلتی است بنی‌باریک که بر مقعد نهند و...
امیر برآشفت و سخن طبیب را قطع نمود و به خشم گفت: بر مقعد چه کس؟!
حکیم که خشم و غضب امیر دید از ترس گفت: بر مقعد من!
امیر دستور داد و حکیم را حقنه کردند. از قضا درد شکم امیر بِه «خوب» شد. پس از آن، هرگاه بیماری امیر عود می‌کرد، حکیم را احضار کرده و خوابانیده و حقنه می‌کردند!
ضرب المثل «حکیم باشی را دراز کنید» از آن روز بین مردم رایج شد.
این مثل در مورد شخص ضعیفی که گناه هر کس را بدو بندند و وی را به جای گناهکار مجازات دهند، گویند. اما حقنه چیست؟ حقنه یا اماله یا تنقیه، آلتی است به شکل قیف که دنباله آن دراز و نوکش کج است که به وسیله آن مایعات و داروهای آبکی را از مقعد داخل روده می‌کنند تا روده‌ها پاک گردد و یبوست مزاج و هرگونه عارضه معده مرتفع شود. از این دستگاه بعنوان یکی از ابزارهای مهم پزشکی باستان نام می‌برند که تا حدودی کاربردی شبیه داروهای شیاف امروزی داشته است. این که پیشینیان در احکام دینی، اماله یا حقنه کردن را موجب باطل شدن روزه عنوان کرده‌اند، نشان دهنده رواج این نوع درمان، درگذشته بوده است. با اینحال برخی بزرگان و سلاطین، آن را نوعی تحقیر و اهانت تلقی کرده و از انجام آن خودداری می‌کردند.
منبع: امثال و حکم + لغت نامه علی اکبر دهخدا
#تاریخی #ایران #دکتر #پزشکی #طبیب #سلطان