سخنان دکتر سروش درباره مریم میرزاخانی
در باره مرگ این نابغه نادره نازنین، مرحوم #مریم_میرزاخانی که حقیقتاً با درگذشت او، دل همه ما گریست، دل پیران گریست، دل دانشگاه ها گریست، دل عالم گریست، دل ریاضیات گریست، و غمی بود، خسارتی بود، زیانی بود برای جامعه ایرانی و جامعه بشری
البته نظام عالم و تدبیر جهان به دست ما نیست و نمی دانیم که بر اساس چه حکمتی می گذرد و می گردد. امّا آنچه که نصیب ماست، اندوه و افسوس بسیار است و امیدواریم که از این گونه اندوه ها برای ما و ملّت ما کمتر رخ دهد.
سرمایه بزرگی را درباخته ایم و حق داریم که آزرده خاطر واندوهگین باشیم.
من از مرگ این عزیز ارجمند حقیقتاً هم متأسفم، و هم متأسف نیستم.
متأسفم به سبب اینکه سرمایه بزرگی را از دست داده ایم. به درگاه خدا دعا کردیم، همه دعا کردیم، اما خداوند در اجابت دعوات الزامی و اجباری ندارد. او میداند که چرا بعضی را مستجاب می کند، چرا نمی کند! اما ما با دلهای سوخته مان میتوانیم به خداوند بگوییم که بیش از این دل ما را نسوزاند و در جزای رنجی که این مرحومه برد، پاداش بزرگی به او عنایت کند.فرشتگان را بفرستد تا او را در آغوش بگیرند و حیات معنوی پرکمالی نصیب او کند.این تأسف ماست.
و امّا چندان هم متأسف نیستم برای اینکه مریم رزق خودش را در این جهان به خوبی خورده بود. رزقش کلان تر از رزقی بود که نصیب ما شده است.
عمر بلند یکی از رزق هایی است که خداوند نصیب آدمی می کند. انواع نعمت هاو رزق های دیگر هم هست که آدمیان دارند. عمر بلند به تنهایی، به خودی خود واجد چندان ارزشی نیست.
این کوه ها را ببینید، هزاران سال است که هستند بدون کمالی، بدون تغییری، بدون تحوّلی!
آدمی است که عمر می کند، و #عمر_یعنی_کمال_یافتن.
و هر چه کمال آدمی کمتر، عمر او کوتاهتر، ولو صد سال، صد و بیست سال عمر کند!
جوانی پیش من آمده بود. گفت: یک دعایی شما به من بیاموزید که برای طول عمر باشد! گفتم: من بلد نیستم. این دعا را شاید در کتاب های دعا بتوانید پیدا کنید. ولی من یک چیزی غیر دعا بلدم به شما یاد میدهم که عمر شما طولانی بشود.
گفت: چیست؟
گفتم:
یکی علم است، یکی هم عمل نیک!
با این دو تا عمر آدمی بلند می شود، نه اینکه از نظر ماهها و سالهای نجومی، بلکه کیفیت عمر بالا میرود. یک شخص عالم هر یک روز عمرش، معادل ده روز عمر شخص جاهل است. یک سال عمرش معادل ده سال آن دیگران است.
مریمی که چهل سال عمر کرد، چهارصد سال عمر کرده در چشم من و لذا متأسف نیستم. هم عمر بلندی داشت هم انبانی پر از کمال داشت، هم نام نیک داشت و به قول #سعدی:
دو چیز حاصل عمر است نام نیک و صواب
وزین دو درگذری کل من علیها فان
همه رفتنی اند، همه رونده اند، لذا عمر بلندی داشت بحمدالله و رزق واسع و کلانی داشت.
پس عزا بر خود کنید ای خفتگان
زانکه بد مرگیست این خواب گران
آدمی بر خویشتن باید نگران باشد که مبادا عمر بلندی را، ولی بی حاصل در این عالم سپری کند.
من از یک جهت هم به مریم غبطه میخورم! غبطه من چیست؟
من مطمئنم که مریم یکی از تجربه های ناب و نادر این عالم را با خویشتن داشته است و آن عبارتست از مواجهه پرجمال حقیقت! من اندکی این را درک میکنم و حس میکنم کسانی که اهل کشف اند، اهل شهوداند و اهل دریافت های وجدانی اند، به خوبی می دانند که وقتی که احساس می کنند یک حقیقتی به آنها چهره میگشاید، حالا چه پس از زحمت های بسیار و چه ناگهان در اثر عنایت ویژه ای که نصیب آنها میشود، به دنبال چیزی میگردند و ناگهان آن چیز، چهره خندان خود را به آنها نشان میدهد، بهجتی نصیب آنها می شود که قدر ده تا عمر است، قدر ده تا عمر است، واقعاً. کشف هایی که مریم در ریاضیات کرده بود، بنده از آنها سر درنمی آورم، ما ریاضی مان در حدّ جمع و تفریقی است که بلدیم! امّا خوب آن درکهای عالی و متعالی نصیب او شده بود، و آن حقیقتهایی که پیدا کرده بود، و به قول خودش در این جنگل تاریکی که دویده بود، ولی در پایان جنگل ناگهان نور آفتاب ازپشت درختها ظاهر شده بود، چنانکه گفتم شادی ای نصیب او کرده بود،لبخندی بر لب او نهاده بود، بهجتی در دل اوافکنده بود که به صد عمرمی ارزد.
صد نسل می گذرد که آدمیان بیایند و بروند تا یکی دو تا ازآن میان چنین نصیب، چنین رزق واسع و چنین لطف کلانی نصیبشان بشود. به همین سبب، گرچه که متأسفیم، امّا مطمئنیم که او حظّ بزرگی ازاین عالم برد. میراث گرانقدری ازخود به جا نهاد. نام نیکی به جا نهاد، تحسین همگان رابه خود جلب کرد.
افتخاری آفرید و امیدواریم که در آن جهان هم زندگی معنوی پرکمالی را بعون الله ادامه دهد.
رحمت خداوند براو باد.
رحمت خداوند بر همه دوستان و عزیزان باد.
از خداوند میخواهیم که چنین عمر پربرکتی را و پربهجتی رانصیب ماهم بکند.
البته نظام عالم و تدبیر جهان به دست ما نیست و نمی دانیم که بر اساس چه حکمتی می گذرد و می گردد. امّا آنچه که نصیب ماست، اندوه و افسوس بسیار است و امیدواریم که از این گونه اندوه ها برای ما و ملّت ما کمتر رخ دهد.
سرمایه بزرگی را درباخته ایم و حق داریم که آزرده خاطر واندوهگین باشیم.
من از مرگ این عزیز ارجمند حقیقتاً هم متأسفم، و هم متأسف نیستم.
متأسفم به سبب اینکه سرمایه بزرگی را از دست داده ایم. به درگاه خدا دعا کردیم، همه دعا کردیم، اما خداوند در اجابت دعوات الزامی و اجباری ندارد. او میداند که چرا بعضی را مستجاب می کند، چرا نمی کند! اما ما با دلهای سوخته مان میتوانیم به خداوند بگوییم که بیش از این دل ما را نسوزاند و در جزای رنجی که این مرحومه برد، پاداش بزرگی به او عنایت کند.فرشتگان را بفرستد تا او را در آغوش بگیرند و حیات معنوی پرکمالی نصیب او کند.این تأسف ماست.
و امّا چندان هم متأسف نیستم برای اینکه مریم رزق خودش را در این جهان به خوبی خورده بود. رزقش کلان تر از رزقی بود که نصیب ما شده است.
عمر بلند یکی از رزق هایی است که خداوند نصیب آدمی می کند. انواع نعمت هاو رزق های دیگر هم هست که آدمیان دارند. عمر بلند به تنهایی، به خودی خود واجد چندان ارزشی نیست.
این کوه ها را ببینید، هزاران سال است که هستند بدون کمالی، بدون تغییری، بدون تحوّلی!
آدمی است که عمر می کند، و #عمر_یعنی_کمال_یافتن.
و هر چه کمال آدمی کمتر، عمر او کوتاهتر، ولو صد سال، صد و بیست سال عمر کند!
جوانی پیش من آمده بود. گفت: یک دعایی شما به من بیاموزید که برای طول عمر باشد! گفتم: من بلد نیستم. این دعا را شاید در کتاب های دعا بتوانید پیدا کنید. ولی من یک چیزی غیر دعا بلدم به شما یاد میدهم که عمر شما طولانی بشود.
گفت: چیست؟
گفتم:
یکی علم است، یکی هم عمل نیک!
با این دو تا عمر آدمی بلند می شود، نه اینکه از نظر ماهها و سالهای نجومی، بلکه کیفیت عمر بالا میرود. یک شخص عالم هر یک روز عمرش، معادل ده روز عمر شخص جاهل است. یک سال عمرش معادل ده سال آن دیگران است.
مریمی که چهل سال عمر کرد، چهارصد سال عمر کرده در چشم من و لذا متأسف نیستم. هم عمر بلندی داشت هم انبانی پر از کمال داشت، هم نام نیک داشت و به قول #سعدی:
دو چیز حاصل عمر است نام نیک و صواب
وزین دو درگذری کل من علیها فان
همه رفتنی اند، همه رونده اند، لذا عمر بلندی داشت بحمدالله و رزق واسع و کلانی داشت.
پس عزا بر خود کنید ای خفتگان
زانکه بد مرگیست این خواب گران
آدمی بر خویشتن باید نگران باشد که مبادا عمر بلندی را، ولی بی حاصل در این عالم سپری کند.
من از یک جهت هم به مریم غبطه میخورم! غبطه من چیست؟
من مطمئنم که مریم یکی از تجربه های ناب و نادر این عالم را با خویشتن داشته است و آن عبارتست از مواجهه پرجمال حقیقت! من اندکی این را درک میکنم و حس میکنم کسانی که اهل کشف اند، اهل شهوداند و اهل دریافت های وجدانی اند، به خوبی می دانند که وقتی که احساس می کنند یک حقیقتی به آنها چهره میگشاید، حالا چه پس از زحمت های بسیار و چه ناگهان در اثر عنایت ویژه ای که نصیب آنها میشود، به دنبال چیزی میگردند و ناگهان آن چیز، چهره خندان خود را به آنها نشان میدهد، بهجتی نصیب آنها می شود که قدر ده تا عمر است، قدر ده تا عمر است، واقعاً. کشف هایی که مریم در ریاضیات کرده بود، بنده از آنها سر درنمی آورم، ما ریاضی مان در حدّ جمع و تفریقی است که بلدیم! امّا خوب آن درکهای عالی و متعالی نصیب او شده بود، و آن حقیقتهایی که پیدا کرده بود، و به قول خودش در این جنگل تاریکی که دویده بود، ولی در پایان جنگل ناگهان نور آفتاب ازپشت درختها ظاهر شده بود، چنانکه گفتم شادی ای نصیب او کرده بود،لبخندی بر لب او نهاده بود، بهجتی در دل اوافکنده بود که به صد عمرمی ارزد.
صد نسل می گذرد که آدمیان بیایند و بروند تا یکی دو تا ازآن میان چنین نصیب، چنین رزق واسع و چنین لطف کلانی نصیبشان بشود. به همین سبب، گرچه که متأسفیم، امّا مطمئنیم که او حظّ بزرگی ازاین عالم برد. میراث گرانقدری ازخود به جا نهاد. نام نیکی به جا نهاد، تحسین همگان رابه خود جلب کرد.
افتخاری آفرید و امیدواریم که در آن جهان هم زندگی معنوی پرکمالی را بعون الله ادامه دهد.
رحمت خداوند براو باد.
رحمت خداوند بر همه دوستان و عزیزان باد.
از خداوند میخواهیم که چنین عمر پربرکتی را و پربهجتی رانصیب ماهم بکند.
همه توضیحات ...